Nadarza się okazja powspominać Kołomyję. Dlaczego? Otóż jest tam Muzeum Pisanki. Okazało się, że jest naprawdę sporo rodzajów „malowanych jaj”: pisanki, kraszanki, oklejanki, nalepianki, drapanki, rysowaniki i inne rodzaje spotykane w różnych regionach Polski (I RP oczywiście, jakże by inaczej). Pisanki zapewne każdy zna: powstają przez rysowanie woskiem na powierzchni skorupki, a następnie zanurzeniu jaja w barwniku. Kraszanki powstają przez gotowanie w wodzie z dodatkami roślinnymi i uzyskiwanie dzięki temu barwnika. Pewnie każdy z nas gotował jajka w łupinach cebuli. Natomiast inne barwniki uzyskuje się np. przez gotowanie z burakami (różowy), czy kora dębu (czarny), albo kora jabłoni koniecznie młodej – żółty.
Oklejaniki jak sama nazwa wskazuje powstają przez oklejanie roślinami, ( sitowiem, płatkami czy innymi naturalnymi ozdobami), a naklejanki powstają przez oklejanie papierem. Drapanki poprzez zeskrobywanie farby itd. Jest więc wiele rodzajów upiększania jaj, a wszystkie znajdują się w Muzeum Pisanki w Kołomyi. Jak się okazuje etnograf specjalizujący się w tematyce malowania jaj jest w stanie wskazać na Ukrainie skąd pochodzi dane jajo (miejscowość) i jak się okazuje nawet potrafi powiedzieć która rodzina je ukrasiła, ponieważ wiele z tradycyjnych wzorów jest przekazywanych z pokolenia na pokolenie.
Dlatego powstało Muzeum Pisanki, aby wiele technik ocalić od zapomnienia i przekazać potomnym. Wiem to stąd, że oczywiście maczałem paluchy w projekcie konstrukcji i wykończenia budynku Muzeum, jakże by inaczej. Konsultowałem sposób wykończenia elewacji i wnętrza. Projekt powstał na podstawie jednej z pisanek zrobionej w wiosce pod Kamieńcem Podolskim, skąd pochodzi mój wielki przyjaciel - Brat Ukrainiec. Muzeum otwierał sam prezydent Ukrainy Leonid Kuczma, takie to były czasy…
Przede wszystkim ważne było dla mnie samo miejsce. Kołomyja jest miastem o kilkusetletniej tradycji Polskości. Kołomyja została założona w czasach jeszcze Księstwa Halickiego przez Kolomana . Potem było to Królestwo Halickie z królem Danyło koronowanym w Drohiczynie, a stolicą we Lwowie po przeniesieniu z Halicza,a potem z Chełma przez następnych władców (Lwa I i II), a zniszczonym potem przez Tatarów.. i na koniec opanowanym przez Kazimierza III Wielkiego. Kołomyja była więc głównym miastem Pokucia i miejscem, gdzie ogniskowała się walka Polski, Węgier, Chanatu Krymskiego, Turcji i Mołdawii, którą to walkę o dominację nad tymi ziemiami wygrała I RP.To właśnie w Kołomyi hołd Kazimierzowi Jagiellończykowi składał Hospodar Mołdawii Stefan III Wielki.
Nieopodal Kołomyi miała miejsce jedna z najsłynniejszych bitew w historii Polski – bitwa pod Obertynem, gdzie Hetman Wielki Koronny Jan Amor Tarnowski w 1531 r. pokonał ponad 4 krotnie większe siły Hospodara Mołdawskiego Piotra Raresza i podkreślił dominację Rzeczpospolitej na tych terenach do I rozbioru. Pokucie było wtedy najdalej na południe wysuniętym obszarem Królestwa Polskiego i wchodziło w skład województwa ruskiego.
W Kołomyji w 1915 została powołana II Brygada Legionów - Brygada Żelazna, która potem przejechała sie po głowach wojsk rosyjskich pod Rokitną... Kołomyja była ważnym ośrodkiem przemysłowym i kulturalnym.
To tu w XIX w Stanisław Szczepanowski rozpoczął wydobycie ropy naftowej, kursowały tu będące unikalnym rozwiązaniem tramwaje parowe, miasto było ośrodkiem nurtu chasydzkiego w Judaizmie. W 1880 roku w Kołomyi staraniem Towarzystwa Tatrzańskiego odbyła się wystawa dorobku Pokucia w specjalnie zbudowanym do tego celu stylowym Domu Ukraińskim, a wystawę odwiedził Cesarz Franciszek Józef.
Kołomyja była miejscem wielu interesujących eksperymentów architektonicznych. To tu wzniesiono zaprojektowany przez Bernarda Meretyna, twórcę rokoka na ziemiach polskich, Kościół Wniebowstąpienia NMP. Interesującymi zabytkami do II Wojny Światowej były Kościół Jezuitów, (potem św. Ignacego Loyoli a teraz szpital). Dalej Wielka Synagoga, ratusz na którym nadal znajduje się wmurowana w okresie międzywojennym tablica poświęcona Tadeuszowi Kościuszce (jakim cudem przetrwałą koleje losu???). W mieście znajduje się kilka interesujących kościółków (w tym polski), kamienic mieszczańskich z okresu międzywojennego pieczołowicie odnowionych w latach 90tych.
Jednak najbardziej przykuwa uwagę Muzeum Huculszczyzny i Pokucia, czyli dawny Dom Ukraiński. W muzeum znajdują się ciekawe zbiory etnograficzne dotyczące kultury ludowej i sakralnej regionu i liczne polonica, w tym biurko starosty Kosowskiego, dziadka mojej przyjaciółki tu urodzonej.
Znam Kołomyję doskonale dzięki moim przyjaciołom stanowiącym przykład powikłanych losów tego regionu. Moja przyjaciółka jest architektem, pochodzi z rodziny ukrywającej Polskość w okresie ZSRR. Jej mąż jest prawdziwym nacjonalistą ukraińskim pochodzącym z kręgu Atamana Petlury. Zawsze podkreślał, że jego dziadkowie mieli nieszczęście mieszkać w okolicach Kamieńca Podolskiego w okresie międzywojennym, ponieważ miejsce to należało do ZSRR. Ludzie ci są moimi wielkimi przyjaciółmi, a nasza znajomość przechodziła różne zaskakujące zwroty. Jest przykładem obrazującym złożone stosunki polsko-ukraińskie tego regionu na przełomie wieków. Nasza przyjaźń zacieśnia się z roku na rok. Będziemy wspólnie na odsłonięciu Pomnika Pomordowanych Profesorów Lwowskich. Już planujemy następne wspólne wakacje…
Wesołych Świąt i mokrego Śmigusa Dyngusa!!! Życzę wszystkim po prostu pojednania…
Zobacz galerię zdjęć:
Komentarze